Deze stap leidt tot inzicht in de fysieke kenmerken van een gebied, de effecten van klimaatverandering en relevante sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen. Ontstaan er problemen rondom verdroging of met de aanvoer of afvoer van water? Wat betekent dit voor het ruimtegebruik, nu en in de toekomst? Denk bijvoorbeeld aan woningbouw, landbouw of natuur? Wat zijn de wensen en ambities van belanghebbenden?

Het is meestal voldoende om eerst op hoofdlijnen de essentie te bepalen van de kenmerken en ontwikkelingen in een gebied. Begin zoveel mogelijk op basis van bestaande informatie, aangevuld met de expertise van verschillende deskundigen. De contextbepaling kan gedurende het ontwikkelpadenproces stapsgewijs worden verfijnd. Voor het afwegen van routes of maatregelen bijvoorbeeld, is het misschien nodig om aanvullende vragen te beantwoorden.

  1. Een gedeeld beeld van relevante kennis en uitgangspunten is belangrijk. Besteed voldoende aandacht aan een gezamenlijk begrip van het systeem en kom tot overeenstemming over de te volgen aanpak. Formuleer doelen en verwachte uitkomsten van het proces zoveel mogelijk samen. Waar sprake is van gevoeligheden, zijn individuele gesprekken met de betrokkenen een goede eerste stap.  
  2. Werk samen aan het analyse instrumentarium, bijvoorbeeld als overheden en kennispartijen. Dit bevordert het onderlinge begrip. Leg de verantwoordelijkheid voor de modelanalyse wel bij één partij neer. 
  3. Het gaat erom, zoals al gezegd in de inleiding, dat het gedeelde beeld van de context groeit en verandert tijdens de vervolgstappen in de routekaart. Het hoeft dus niet meteen perfect te zijn.

In deze stap van de routekaart werken we toe naar een brede beschrijving van het gebied in kwestie. Bij een proces met de betrokkenen in een gebied is het belangrijk om een gezamenlijke kennisbasis te creëren: een overzicht van gebiedsopgaven, relevante ontwikkelingen en systeemgedrag. Een beeld hiervan ontstaat aan de hand van beschikbare informatie, zoals literatuur, beleidsstukken, data en modelconcepten.

Het is van belang om niet alleen aandacht te besteden aan de fysieke ruimte, maar ook aan technologische, institutionele, sociaal-culturele en economische thema's. Een zogenaamde 'lagenbenadering' kan hierbij helpen.