Bij het afwegen van keuzes, zeker waarbij deze met grote onzekerheid, complexiteit en maatschappelijk ingrijpende keuzes zijn gemoeid, zijn niet alleen feiten de basis voor afwegingen en het nemen van besluiten. Het is belangrijk om te realiseren dat in het maatschappelijke besluitvormingsproces ook de volgende aspecten een belangrijke rol spelen bij het maken van afwegingen:

  • Complexiteit en diversiteit: politieke en maatschappelijke besluitvorming omvat vaak talloze belanghebbenden, uiteenlopende belangen rondom complexe vraagstukken, waar geen eenduidige oplossing voor is.
  • Tijd en geduld: besluitvormingsprocessen vergen tijd. Besluitvormers moeten geduldig zijn en rekening houden met verschillende stappen, zoals debatten, onderhandelingen en evaluaties.
  • Belangenconflicten: verschillende belanghebbenden hebben vaak tegengestelde belangen. Het maken van keuzes kan moeilijk zijn en kan leiden tot spanningen. De vaak genoemde wicked problems. Er zullen pijnlijke keuzes moeten worden gemaakt (zie ook 3.4)
  • Transparantie en vertrouwen: de maatschappij verwacht transparantie en verantwoording van politici en overheden in het algemeen. Gebrek aan openheid kan het vertrouwen in het proces ondermijnen.
  • Lobby's en Invloed: lobbygroepen en externe invloeden kunnen het besluitvormingsproces zowel positief als negatief beïnvloeden, waardoor doorlooptijd
  • Politieke Strategieën: politici moeten strategisch handelen om hun doelen te bereiken. Soms kan dit leiden tot tactische beslissingen die niet altijd het algemeen maatschappelijk belang dienen, maar meer gericht zijn op de belangen van specifieke groepen.

Tot slot, het besluitvormingsproces op zichzelf kan op verschillende manieren worden geframed – het is belangrijk om enig beeld te hebben hoe betrokken partijen het besluitvormingsproces zien. Bekkers (2012) maakt bijvoorbeeld onderscheid naar de volgende vier benaderingen van beleid:

Benadering

Beschrijving van succesvol beleid

Rationele benadering

Het bereiken van een reeks (gedeelde) doelen op basis van (wetenschappelijke) kennis en informatie. Het verzamelen van meer kennis en informatie zal leiden tot beter beleid/projecten

Politieke benadering

Dit is een machtsstrijd tussen belanghebbenden (publiek-privaat, maar ook publiek-publiek). Succesvol beleid zijn die welke steun en consensus hebben.

Culturele benadering

In deze benadering worden beleid/projecten ingekaderd als ‘betekenis geven’ (zingevingsproces). Succesvolle beleid/projecten zijn die welke dezelfde gedeelde betekenis hebben voor alle betrokken belanghebbenden

Institutionele benadering

In deze benadering zijn beleid/projecten het resultaat van huidige ‘gestolde’ regels, praktijken en instellingen. Beleid wordt als succesvol beschouwd als het in overeenstemming is met de huidige praktijken of als het deze praktijken doorbreekt.