Het concept van Ontwikkelpaden kan actoren helpen om beter om te leren gaan met deze onzekerheden. Het kan bijdragen aan een flexibele, adaptieve manier van denken, plannen en werken. Door vroeg in het proces ruimte te geven aan onzekerheid en het gesprek hierover te voeren met elkaar, hoe lastig dat soms ook is, kan men tot een gedragen en effectieve besluitvorming komen (Veenma, 2021).
Doorgronden van (mogelijke) kwetsbaarheden van het systeem
Door routes te schetsen en vervolgens af te wegen, krijgen actoren zicht op de consequenties en mogelijke kwetsbaarheden van keuzes. Het inzetten van grootschalige klimaatadaptieve drainage met bijbehorende watervraag kan bijvoorbeeld haaks staan op de trend dat de waterbeschikbaarheid door droogte afneemt in het gebied. Door met behulp van ontwikkelpaden hier expliciet over na te denken, kan bewuster met dit soort kwetsbaarheden of ongewenste gevolgen omgegaan worden.
Welke onderliggende mogelijke ontwikkelingen leiden tot deze kwetsbaarheid? Kan daar iets aan gedaan worden? Of vraagt dit om een andere keuze qua strategie of maatregel? Tijdens het maken van ontwikkelpaden worden stakeholders uitgedaagd om over deze vragen na te denken, wat tot nieuwe inzichten kan leiden die afwijken van de huidige koers. Ook wordt hiermee duidelijk welke maatregelen low-regret zijn. Dit zijn maatregelen waar je eigenlijk geen spijt van kan krijgen en ongeacht toekomstige ontwikkelingen een positieve bijdragen leveren.
In meerdere cases in KLIMAP (bijvoorbeeld bij casus Chaamse beken) hebben we gezien dat veel ingrepen wel leiden tot substantiële verbetering van de veerkracht (zoals hogere grondwaterstanden, beekafvoeren, herstel van kwelstromen en minder schade aan landbouw of natuur), maar dat dit in extreem droge jaren (bijv. een ‘toekomstig’ droog jaar als 2018) veel minder het geval is. Dit toont het belang aan van het breder verkennen van klimaatonzekerheden en het betrekken van extremen hierbij.
Omgaan met onzekerheid vraagt om andere analyses
Om een gevoel te krijgen wat de impact van onzekerheden is, kan het waardevol zijn om te verkennen wat de gevoeligheden en grenzen van het gedrag van het bodem- en watersysteem zijn bij klimaatverandering en door grootschalige ingrepen. Hiervoor is behoefte aan modelinstrumentaria die snel en direct een eerste inzicht geven wat bepaalde strategieën en maatregelen doen in relatie tot mogelijke toekomstige ontwikkelingen. Daarnaast is het waardevol om de impact en effectiviteit van maatregelen en strategieën op verschillende manieren te testen, bijvoorbeeld door meet- en monitoringsresultaten, modelberekeningen en gebruikersperspectieven met elkaar in lijn te brengen.
Meer weten?
Binnen KLIMAP is een literatuurstudie gedaan over de toepassing van ontwikkelpaden in ruimtelijke planprocessen en de lessen die hieruit getrokken kunnen worden. De resultaten van deze studie zijn hier (PM) te lezen.
De volgende wetenschappelijke artikelen gaan over het belang van ruimte geven aan onzekerheden bij lange termijn planning:
